|
Uwarunkowania
wynikające z funkcjonowania środowiska kulturowego |
3.1.
Charakterystyka istniejących zasobów dziedzictwa
kulturowego Sandomierza. |
Sandomierz
zaliczany jest do najcenniejszych, historycznych
zespołów urbanistyczno-krajobrazowych w Polsce.
Krajobrazowe wartości Sandomierza, charakteryzują się
tym, że zabytkowa część miasta usytuowana jest na
wysokim brzegu Wisły, co powoduje, że jest ona widoczna
z dużej perspektywy od południa i wschodu. Ekspozycję
krajobrazową miasta wzbogacają obiekty historyczne
spełniające rolę widokowych dominant architektonicznych. |
Do wyjątkowych
walorów historyczno-kulturowych i krajobrazowych należą:
Zespół Starego Miasta w granicach wyznaczonych
fragmentami murów średniowiecznych, Wzgórze
Staromiejskie, Stare Przedmieście – Opatowskie
i Zawichojskie, Krajobraz Wyżyny Sandomierskiej. Dawne
układy wiejskie. |
|
Stare Miasto
stanowi zespół o średniowiecznym rozplanowaniu
szachownicowym, skupionym wokół prostokątnego rynku o
zwartej wielokondygnacyjnej zabudowie mieszczańskiej, z
czytelnym zarysem i zachowanymi fragmentami
średniowiecznych murów miejskich oraz historycznie
ukształtowanym systemem dominant architektonicznych i
wnętrz urbanistycznych. Posiada unikalne wartości i
należy do najpiękniejszych i najpełniej zachowanych
zespołów staromiejskich w Polsce. |
|
Wzgórze
staromiejskie, położone jest po zachodniej stronie
Starego Miasta, oddzielone od niego głębokim wąwozem
Piszczele. Tu znajdowała się pierwotna osada miejska.
Głównymi dominantami tego terenu są dwa kościoły: Św.
Jakuba. I Św. Pawła. Dominanty te łączy ulica
Staromiejska, będąca osią całego założenia, które
uzupełniają luźno rozrzucone domy mieszkalne, często
nawiązujące do architektury dworkowej. |
|
Przedmieścia
Opatowskie i Zawichojskie, stanowią dziś jedną
całość, której centralnym punktem jest podłużny plac z
częściowo barokowym rozplanowaniem usytuowany od strony
północnej d. Klasztoru Benedyktynek (obecnie seminarium
duchowne). Stronę południową placu ograniczają
pozostałości murów miejskich z Bramą Opatowską. Z placu
przed Bramą Opatowską wychodzą ulice będące
pozostałością najstarszych szlaków handlowych: ul.
Żeromskiego (dawny szlak w kierunku Opatowa), ul.
Zawichojska prowadząca w kierunku Zawichostu i ulica
Browarna, również o rodowodzie średniowiecznym, łączyła
bramy Opatowską i Zawichojską
z bramą Lubelską. |
|
Krajobraz
Wyżyny Sandomierskiej charakteryzuje się: integracją
elementów kompozycji urbanistycznej
i architektonicznej wyeksponowanych w otaczającym
krajobrazie. Stare Miasto, usytuowane na wysokiej
skarpie wiślanej pozwala na oglądanie panoramy miasta z
dość dużych odległości. Od strony północno-wschodniej,
krajobraz skarpy wiślanej uzupełnia rezerwat przyrody
Góry Pieprzowe, zaś od zachodu wzgórze Salve Regina. |
|
Zachowane
zespoły zabudowy, dawnych układów wiejskich
występują na prawym brzegu Wisły (Nadbrzezie,
Zarzekowice, Koćmierzów, Ostrówek, Trześń). Dawny
rzędowy układ łanów i siedlisk jest typowy dla wsi
łańcuchowo-widlicowych, szeroko rozpowszechnionych na
terenach Kotliny Sandomierskiej. Ich rozplanowanie
determinowały warunki topograficzne, cieki wodne i
przebiegające drogi. |
|
W rejestrze
zabytków Sandomierza umieszczono: |
7 zespołów
architektonicznych takich jak: katedralny, kościoła
Św. Pawła, klasztoru benedyktynek, klasztoru dominikanów
z kościołem Św. Jakuba, kościoła i szpitala Św. Ducha i
klasztoru reformatów oraz dawnego klasztoru dominikanów
przy dawnym kościele Marii Magdaleny, |
|