Pod sąd!

Mój poprzedni artykuł, w którym zająłem się między innymi, hotelem “Grodzkim”, spowodował groźbę zaskarżenia redakcji do sądu, a pewnie też i mnie. Zjawisko takie nie należy do wyjątków
w naszym życiu społecznym, chociaż z groźbami sądowymi spotykają się raczej dziennikarze, ujawniający różne afery gospodarcze, nie spotkałem się natomiast, aby grożono komukolwiek
za krytykę potworków architektonicznych.

Architektura jest inżynierią, a w niektórych wypadkach łączy w sobie walory inżynierskie ze sztuką. To drugie spotyka się niestety coraz rzadziej. Ale zawsze wiąże się ona z określoną wiedzą, która w naszej cywilizacji, liczy sobie dwa i pół tysiąca lat, co najmniej. Co prawda de gustibus non est disputantum, ale to może dotyczyć tylko prywatnych upodobań w sprawach ubioru, fryzury, czy wystroju wnętrza prywatnego mieszkania. Wobec architektury, dużej czy małej, a także pomników, czyli wszystkiego tego, co ma służyć społeczeństwu powinno się polegać na zdaniu  profesjonalistów. Zyskują wtedy wszyscy, przynajmniej większość, a na pewno przynosi to chwałę
i zaszczyt inwestorowi, fundatorowi, nie mówiąc już o wymiernych korzyściach ekonomicznych. Nawet papieże, królowie i arystokraci, którym wolno było wszystko, powierzali takie zadania najwyżej cenionym architektom. Królowa Bona Sforza, żona Zygmunta Starego, zasługuje na naszą wieczną pamięć za to, że sprowadziła do Polski włoskich architektów, dzięki czemu możemy się szczycić wspaniałą architekturą renesansu i baroku, jakiej nie posiadają na przykład Niemcy.
Tej przyczyny mamy również to, czym szczyci się Sandomierz. I niestety tylko to.

Na różnych mityngach, zwłaszcza przedwyborczych, słyszy się tromtadrackie zawołania,
aby podnieść atrakcyjność turystyczną Sandomierza.

Trzeba jednak zadać sobie takie pytanie, komu ten Sandomierz ma się podobać? Czy to miasto ma przyciągać turystów z różnych stron świata, którzy niejedno już widzieli, którzy oprócz znanych zabytków, zobaczą, że i współcześni gospodarze czynią wszystko co możliwe, aby było to miastem europejskim, czy wystarczy aby satysfakcjonowało ono upodobania odpustowej gawiedzi, okolicznej ludności, uczestniczącej w “ludowych” festynach, koncertach disco-polo, czy turniejach przebierańców, oraz handlarzy zza wschodniej granicy. Turyści międzynarodowi, to głównie inteligencja. Ludzie wykształceni, wyrobieni kulturalnie, poświęcają swój czas i pieniądze na zwiedzanie świta. Dorobkiewicze wolą pokazywać się w modnych kurortach, albo używać życia
w domach publicznych lub kasynach gry. Chłop, czy robotnik, zwłaszcza bezrobotni, nie mogą sobie pozwolić na wyjazdy turystyczne, albo nie stanowią one dla nich wyższej potrzeby.

Kierując się mało ambitnym rozsądkiem, należałoby odpowiedzieć, że miasto powinno podobać się przede wszystkim jego mieszkańcom i jego władzom. I tu poruszę delikatny temat “Prowincji”. W dzisiejszych czasach, w naszej szerokości geograficznej, słowo “prowincja” traci na ważności. Uwzględniając nowoczesne środki łączności, można z Sandomierza zarządzać przedsiębiorstwem w Paryżu. Gorzej jest z połączeniem kolejowym i autobusami. Do Warszawy i Krakowa 4 i pół godziny, o połowę za dużo.

 Ale groźniejsza jest prowincja w mentalności ludzkiej. To są nawyki i prowincjonalne upodobania. To jest prowincjonalna bezmyślność, wygoda i lenistwo umysłowe, oraz prowincjonalne samozadowolenie. “Nam jest tak dobrze”, “nam się tak podoba”. Mentalność zadowolonego z siebie ćwoka, którego ambicje ograniczają się do granic powiatu, najwyżej.
I to, co się dzieje w tym miasteczku, jest odbiciem takiej właśnie mentalności. Same zabytki najwyższej nawet klasy, nie wystarczą do tego, aby ściągnąć turystów ze świata, trzeba im zaoferować coś więcej. Trzeba pokazać, że w tym mieście się myśli w sposób odpowiedzialny, stawiając sobie najwyższe wymagania.

 W powszechnej świadomości tkwi przekonanie, że “nie ma ludzi niezastąpionych”, że jest obojętne, czy dom zaprojektuje architekt, czy podszkolony szwagier, czy daną rzecz wykona profesjonalista, czy amator. A jeden i drugi weźmie te same pieniądze.
To, co się dzieje w Polsce, jest właśnie odbiciem tego, że najwyższe urzędy w kraju obejmują ludzie z politycznego podziału, bez odpowiednich kwalifikacji, nie mówiąc już o moralności, czy poczuciu odpowiedzialności za wszystkich. Trzeba przełamać pychę i lęk lokalnego kacyka, że są ludzie, którzy potrafią coś lepiej, żeby zaufać zdaniu tego, który się na tym zna, mało tego,
on powinien, i w jego interesie jest powierzyć zadanie osobie kompetentnej. Im bardziej kompetentnej, tym lepiej dla niego. Nie jest obowiązkiem rządzących znać się na wszystkim.
Jego obowiązkiem jest dobór odpowiednich ludzi.

1. Hotel “Basztowy”. Marzyło się od dawna o przyzwoitym hotelu w Sandomierzu. W czasie budowy przyglądałem się tablicy informacyjnej, żeby zobaczyć, kto go zaprojektował. Nie było nazwiska, tylko jakaś firma. Nie zaglądałem do środka, bo nie to jest dla mnie ważne. Podejrzewam jednak, że projektant nie nocował nigdy w przyzwoitym hotelu. Główny mankament tego projektu to podjazd i wejście. Projektant sobie ułatwił zadanie, żeby cały problem pochyłości terenu przesunąć na zewnątrz. Do każdego przyzwoitego hotelu podjeżdża się pod drzwi. To dla wygody gości, żeby nie musieli dźwigać swoich bagaży po schodach. Te cholerne schody, które w mniemaniu prostaków dodają budowli szyku, w tym przypadku są tylko przeszkodą.. Hotel nie jest pałacem. Parter hotelu, oprócz recepcji powinien być otwarty dla gości hotelowych, i również dla osób z zewnątrz jednocześnie, zapewniać  wygody mieszkańcom hotelu

4. Zabytki sandomierskie zostały udekorowane kamiennymi tablicami informacyjnymi na postumentach. Przed kościołem św. Jakuba ustawiono ją tak, że patrząc przez płot, jest kompletnie nieczytelna. Mówi się cel uświęca środki. W tym wypadku celem uświęconym była chałtura a nie informacja.

Zakończę jednym przykładem pozytywnym.

Bez specjalnych nakładów, stylizacji i dekoracji, za to z najlepszą w mieście kawą i pysznymi naleśnikami, możemy się cieszyć zupełnie inną kulturą gastronomiczną, bez piwska, w kafejce “Małej”. Czy moja pochwała jej nie zaszkodzi?

A wszyscy niezadowoleni tym tekstem, niech mnie podadzą pod sąd!